Onderwijsexperts aan het woord: 5 tips voor een digitaal onderwijs

Samsung’s event Educatie 3.0 zorgt voor kruisbestuiving van educatieve concepten

Samsung event, in Diegem, Monday 08 October 2018. BELGA PHOTO JASPER JACOBS

Leraren, ICT-coördinatoren en directeurs van onder andere Freinet- en avondonderwijsscholen, beleidsmakers, leden van educatieve vzw’s, de Country Director Google België en de Sociaal-Economische Raad Vlaanderen (SERV). Dat indrukwekkende lijstje van mensen met een hart voor educatie debatteerde levendig over hoe het Vlaamse onderwijs onze jongeren beter kan voorbereiden op de digitale samenleving. We vatten deze ronduit boeiende avond graag samen in 5 concrete tips voor een digitaal en 21^e-eeuws onderwijs.

Michiel Dijkman, Head of Communications & Corporate Affairs Samsung Benelux, vatte als eerste spreker de koe meteen bij de horens met enkele ontluisterende cijfers. Zo berekende technologiefederatie Agoria dat er tegen 2020 liefst 27.000 vacatures in de technologische sector open zullen blijven vanwege een gebrek aan medewerkers met de nodige digitale vaardigheden. De Belgische technologiebedrijven beamen dat cijfer: 80% van hen geeft toe dat toekomstige werkkrachten niet zullen voldoen aan de digitale eisen van de job.

Iets wat ook de onafhankelijke DESI-index (Digital Economy and Society) bevestigt. Die berekent de digitale prestaties en competitiviteit van alle landen in de Europese Unie. België bekleedt slechts de 8^ste plaats door een gebrek aan menselijk kapitaal. Zo beschikt een ontstellende 40% van de Belgen niet over de basis digitale vaardigheden.

Meer overheidsinvesteringen in een digitaal onderwijs is één optie. Zo pompt Vlaanderen jaarlijks 800 miljoen euro in innovatie: een peulschil in vergelijking met de 35 miljoen dollar (of ruim 30 miljoen euro) per dag die Samsung daaraan besteedt. Minstens even belangrijk zijn incrementele mentaliteits- en gedragsveranderingen bij leraren en leerlingen om beetje bij beetje digitalisering in het onderwijs te implementeren. De volgende handvol tips van experts en ondernemers zetten je op weg.

1. Steek vakken en klaslokalen in een digitaal jasje

Sommige vakken en muffe klaslokalen kunnen met het oog op digitalisering wat opfrissing gebruiken, met het CODINC-project bijvoorbeeld. Dit programma helpt de creatieve en innovatieve kant van 15- tot 18-jarige studenten uit minder gegoede milieus ontbolsteren. Via een sneeuwbalconcept plukken ook leerlingen uit andere klassen hier de vruchten van: de eerste groep die zelfstandig leert programmeren en coderen leidt op zijn beurt kinderen van 8 tot 12 jaar op.

BeCentral, een digitale campus in hartje Brussel die vorige week zijn eerste verjaardag vierde, overschreed ruimschoots zijn oorspronkelijke doel om 10.000 mensen te bereiken via codeerleerprogramma’s en digitale initiatieven. BeCentral klokte af op 12.522 geïnteresseerden: ruim 8.000 mensen volgden er een leerprogramma, waaronder 4.634 volwassenen. Nog eens 4.000 mensen woonden evenementen op de campus bij.

Ook in het Digitaal Atelier, een initiatief van onder andere Google en de NMBS boven het station Brussel-Centraal, kun je je digitale skills met online opleidingen en – gratis – workshops bijscherpen. Sinds 2015 hebben ruim 40.000 landgenoten hun digitale vaardigheden via dit initiatief versterkt. De sessies variëren van online zichtbaarheid en social media management tot zoekmachineoptimalisatie en personal branding.

De Smart Education Hub, een project van Samsung met privépartners en onderwijsspelers in scholen in Waregem en Gent, geeft dan weer volledige scholen een digitale make-over. Leraren krijgen er intensieve innovatietrainingen, scholen worden ingericht met digitale leermiddelen en devices, en leerlingen krijgen toegang tot een online platform om informatie te delen.

Samsung event, in Diegem, Monday 08 October 2018. BELGA PHOTO JASPER JACOBS

2. Neem deel aan digitaal getinte, externe workshops

Zo organiseert de vzw [ew32] maatschappelijk relevante stadsspelen. Jongeren vervullen er via tablets en QR-codes opdrachten die hen later helpen bij het zoeken van een eerste job en hen stimuleren om actief te participeren in het beleid van hun eigen stad. In 2014 vond zo bijvoorbeeld het stadsspel ‘No Credit, Game Over’ plaats in Diest. De jongeren moesten er via digitale media afspreken met onder andere de VDAB, het OCMW, mutualiteiten en banken – in een poging de schulden van hun personage af te lossen. Het stadsspel wou jongeren met digitale tools bewust maken van de waarde van geld in de hedendaagse consumptiemaatschappij.

Fyxxi is een ander noemenswaardig initiatief; op poten gezet door eduCentrum vzw met de steun van het Agentschap Ondernemen. Bij Fyxxi, de eerste educatieve makerspace in Vlaanderen, kunnen scholen terecht voor workshops en toolboxen rond computationeel denken en maakonderwijs. Zo bereikt Fyxxi alle kinderen.

3. Integreer digitale tools in curricula

DESI-data duiden dat België met een 23^ste plaats achteraan het Europese peloton bengelt wat betreft het aantal afgestudeerden in STEM-richtingen (wetenschappen, wiskunde en IT). Ook qua STEM-gerelateerde bijscholingen na de klassieke studietrajecten scoort ons land pover. Dat 80% van de werkende Belgische bevolking aangeeft hiervoor niet gemotiveerd te zijn, vertaalt zich in Vlaanderen met amper 6% met een gekwalificeerd diploma in het Volwassenenonderwijs op zak. Ter vergelijking: het OECD-gemiddelde (Organisation for Economic Co-operation and Development, bestaande uit 34 landen) is quasi vier keer zo veel; 23%.

Digitale tools proactief inzetten om de klassieke opleidingen te verrijken kan soelaas bieden. Leerlingen lessen laten bijwonen met hun laptop bijvoorbeeld. Antwerps thesisonderzoek ontkrachtte deze zomer immers de mythe dat leerlingen die noteren met pen en papier meer onthouden dan klasgenoten die hun nota’s in Word opslaan.

Met een tablet of smartphone bij de hand kunnen leerlingen hun theorie en praktijkoefeningen ook online bijspijkeren. Via de Khan Academy gepresenteerd door het Waalse Bibliothèques Sans Frontières bijvoorbeeld. Dit initiatief voorziet studenten doorheen hun hele academische loopbaan – van basisschool tot hoger onderwijs – gratis van ruim 4.500 instructievideo’s en meer dan 10.000 STEM-oefeningen. Leraren kunnen er op hun beurt dan weer digitale tools onder de knie krijgen, die ze vervolgens aan hun klas bijbrengen.

4. Omarm AI, AR en VR

‘De uitvinding van artificiële intelligentie (AI) is even belangrijk als die van het schrift’, bejubelde Thierry Geerts, Google’s Country Director België, op Educatie 3.0 de kracht van AI om sectoren – waaronder onderwijs – te transformeren. Voor vakken met specifieke taken zoals vertalen, biedt AI dan ook mogelijkheden. Zo kan Google Translate dankzij een fikse update nog beter stemmen herkennen en vertalen, waardoor taalstudenten perfect kunnen converseren met hun smartphone.

CoSpaced Edu is dan weer een initiatief dat via Augmented (AR) en Virtual Reality (VR) het onderwijs een digitaal duwtje in de rug kan geven. Deze intuïtieve technologie geeft studenten en leraren de nodige munitie om hun eigen 3D-animaties te ontwerpen, te coderen en VR en AR te ontdekken. CoSpaces Edu verbetert digitale geletterdheid en stimuleert creativiteit en samenwerking in klassen.

Dankzij Labster kunnen biologie-, chemie- en geneeskundestudenten naar hartenlust zelfstandig operaties en chemische proeven uitvoeren in levensechte, digitale simulaties. Wil je als leraar je lessen in VR creëren en opslaan? Check dan zeker Engage: met dit gratis en sociaal leerplatform kun je klassen, privélessen en presentaties houden in een veilige virtuele omgeving. Een welgekomen afwisseling voor leraren die gemiddeld bijna 49 uur per week werken, blijkt uit Vlaams onderzoek van vorige maand.

Samsung event, in Diegem, Monday 08 October 2018. BELGA PHOTO JASPER JACOBS

5. Doorbreek educatieve stigma’s

‘Meisjes hebben van nature meer soft skills en kiezen daarom beter voor een opleiding als verpleegster of psychologe, jongens benutten idealiter hun harde skills door voor IT’er of digital consultant te studeren’: een hardnekkig stigma dat het Gentse Sint-Lievenscollege maar wat graag wil doorbreken. Met hun ‘Unicorn Programme for Girls’ wil de school het hoofd bieden aan de vrouwelijke minderheid in technische en wetenschappelijke richtingen in het hoger onderwijs. Het initiatief is een programma specifiek voor meisjes die STEM-richtingen willen uitgaan.

‘Jongeren gaan slecht om met vrijheden en weten niet wat goed voor hen is, een vast les- en studiepatroon is daarom aan de orde’ is een denkpatroon waar vzw Keerpunt een broertje dood aan heeft. In januari 2019 opent het daarom in Brussel de eerste Nederlandstalige secundaire Freinetschool; een leerschool zonder studierichtingen maar met start-ups en kleine lokale ondernemingen in de buurt. Studenten krijgen er een basisvorming van wiskunde en talen, maar zijn voor de rest baas over hun keuzevakken en eigen leerproces. Jongeren werken er proefondervindelijk aan de hand van stages en externe sprekers.

Interesse of vragen over dit initiatief? Contacteer Aron Wils, Corporate Affairs Officer Samsung of Hans De Four, projectcoördinator eduCentrum vzw.