O uważności w rodzinie

Rodzice, pracujący zdalnie i jednocześnie zajmujący się dziećmi, mają przed sobą duży sprawdzian z kreatywności. Co zrobić, kiedy jednak zabraknie nam pomysłów na rozwijające zabawy a gra, którą rozgrywamy trzeci dzień z rzędu przestała być dla naszych pociech ekscytująca? To dobry moment, aby zatrzymać się, rozejrzeć i spojrzeć na siebie oraz przedmioty, które mamy wokół. Czy dostrzegamy w nich coś nowego albo niespotykanego? Zapraszamy do spróbowania kilku prostych aktywności, które mogą wspierać uważny aspekt naszego funkcjonowania, a jednocześnie będą zabawą pozwalającą na spędzenie czasu z całą rodziną i budowanie wzajemnych więzi.

Przejmij stery, czyli kilka sposobów na autopilota

Świadome używania nowych technologii obejmuje umiejętność podejmowania decyzji dotyczących celowości, czasu, oraz sposobów korzystania. W poszerzeniu umiejętności związanej z wartościowym wykorzystaniem z technologii wsparciem mogą być zabawy i ćwiczenia, które pomagają dzieciom i dorosłym w zatrzymaniu się i samoobserwacji. Umiejętność wyjścia ze schematów kierującego nami „autopilota”, może pozwolić nam lepiej przyjrzeć się temu, jakie mamy nawyki i jak możemy przejąć w swoje ręce stery naszych cyfrowych działań.

Odkryj to na nowo

W naszych domach otaczają nas sprzęty, urządzenia, przedmioty, które najczęściej bardzo nam spowszedniały. Nie zwracamy już na nie większej uwagi. Spróbujcie wspólnie z dziećmi odkryć je na nowo. Każde z Was niech wybierze jedną rzecz, która znajduje się w domu i której dokładnie się przyjrzyjcie. Obserwacja ma na celu znalezienie takich cech danej rzeczy, które do tej pory umknęły naszej uwadze. Mogą to być rysy, sposób łączenia poszczególnych części, kolory, kształty, odbicie światła, etc. Interesuje nas wszystko to, na co w codziennym trybie nigdy nie zwróciliście uwagi. Dajcie sobie czas na obserwację, nie śpieszcie się, bądźcie uważni.  Kiedy skończycie swoją obserwację, podzielcie się swoimi odkryciami. Wskażcie te szczegóły, które zwróciły Waszą uwagę, a które były wcześniej przez Was niezauważone. Porozmawiajcie o tym, dlaczego tak się dzieje, że nie postrzegamy wszystkiego dokładnie? Spróbujcie wspólnie przyjrzeć się wybranym przedmiotom i poszukać kolejnych odkryć.

Uważne przyglądanie się otaczającym rzeczom skupia nas na obserwacji i celowym kierowaniu zmysłem wzroku i dotyku. Może uspokajać i skierować naszą uwagę na szczegóły, których nie dostrzegamy, a które obok nas istnieją. Pozwala odkryć, jak dużo może nam umykać, kiedy działamy tylko w trybie „autopilota”.

Jaka to melodia?

Lubicie słuchać muzyki? Macie swoje ulubione utwory? To dobry pretekst do tego żeby podzielić się swoimi wyborami z innymi członkami rodziny. Wystarczy, że usiądziecie razem i po kolei będziecie prezentować innym ulubione utwory. W czasie ich słuchania możecie zamknąć oczy po to, aby wychwycić jak najwięcej niuansów związanych z muzyką. Postarajcie się wydobyć melodię instrumentów klawiszowych, linię basu, czy rytm perkusji. Poszukajcie nietypowych momentów w aranżacjach. Może będzie w nich coś zaskakującego, coś co Was szczególnie ujęło, coś co wywołało emocje? Podzielcie się też swoimi wrażeniami. Wsłuchajcie się uważnie. Nie oceniajcie, a jedynie mówcie o swoich odczuciach. Możecie też powiedzieć, jeśli chcecie, dlaczego dany utwór jest dla ważny, dlaczego lubicie taki, a nie inny instrument. Bądźcie otwarci na dźwięki i na siebie. A może macie piosenkę, która jest bliska Waszej rodzinie, wiąże się z jakimiś dobrymi momentami. Posłuchajcie i uruchomcie Wasze wspomnienia. Sprawdźcie jak każde z Was pamięta dane zdarzenie. Czy zapamiętane przez Was obrazy są takie same? A może różnią się? W jaki sposób muzyka wiąże się ze wspomnieniami i emocjami?

Muzyka może mieć w sobie ładunek emocjonalny i składa się z wielu warstw. Spotykając ją w uważny sposób możemy być bardziej obecni i otwarci na siebie. Milczenie, wsłuchanie się i uważna rozmowa mogą być dobrym pretekstem do zbliżenia się, wyrażenia “bez słów” i obecności z innymi. Taki moment zatrzymania się może pokazać, że nie tylko słowa i aktywne działanie są jedynym sposobem komunikacji, że ważne rzeczy odbywają się czasem na bardziej subtelnych poziomach.

Co narysowałem?

To bardzo inspirująca zabawa, w której kartką są plecy drugiej osoby, a ołówkiem palec. Jedna osoba rysuje palcem po plecach, a druga stara się odgadnąć, co takiego na jej plecach zostało narysowane. W czasie odczytywania rysunków można zamknąć oczy i sprawdzić, czy to pomaga w odkryciu, co zostało narysowane. W czasie trwania zabawy należy zamieniać się rolami, tak aby rysujący stał odczytującym, a odczytujący rysującym. Zabawę można zakończyć delikatnym masowaniem pleców otwartymi dłońmi.

Świadomość tego, co dzieje się z naszym ciałem pomaga w procesie bycia uważnym. Pomaga rozpoznawać emocje, motywacje, potrzeby. Korzystając z nowych technologii bardzo łatwo zapomnieć, że mamy ciało, dlatego warto nawet przez takie proste ćwiczenie ćwiczyć się w odkrywaniu tego jak je czujemy, jak odczytujemy to, co się z nim dzieje w danym momencie.

Wspólne spędzanie czasu, zwolnienie tempa, dostrzeganie rzeczy które nam do tej pory uciekały mogą przynieść doświadczenia, które budują uważne podejście do codzienności, której częścią są nowoczesne technologie.

Autorem tekstu jest Krzysztof Jaworski – koordynator i trener programu Mistrzowie Kodowania. Absolwent Akademii Pedagogicznej w Krakowie oraz Uniwersytetu Szczecińskiego. Przez 7 lat pracował w szkole podstawowej jako pedagog specjalny. Laureat konkursu Innowacyjny Nauczyciel 2013. Absolwent programu Future Classroom Lab realizowanym przez European Schoolnet w Brukseli.