Қазақстандағы бағдарламалаудың әйел келбеті: кедергілер, стереотиптер және мүмкіндіктер

Қазақстанда және бүкіл әлемде кең таралған стереотип бар: бағдарламалау тек еркектерге арналған кәсіп. Статистика, өкінішке орай, мұны растайды. Stack Overflow сарапшыларының пікірінше, бүгінде әлемдік IT-индустриядағы әйелдер саны небәрі 5% құрайды. Әділ болу үшін жағдай бірте-бірте өзгеріп жатыр делік.

Қазақстандық кодтаудың ішкі жұмысы туралы астаналық бағдарламашы Жұлдыз Социалмен сөйлесіп көрдік. Ол Astana IT University-дің ұстазы, сонымен бірге Samsung Innovation Campus-те бағдарламалау негіздерінен сабақ береді. Ең бастысы, Жұлдыз студенттер мен оқушыларға стереотиптерді жеңуге белсенді түрде көмектеседі.

«Бағдарламалау – математика туралы емес»

IT саласына саналы түрде және нақты ниетпен келдім. Жолымды математика мен инженериядан бастап, жүйелі түрде бағдарламалауға көштім.

Мұнда мен бірінші маңызды нәрсе ұқтым: бағдарламалау – математика туралы емес. Бұл саладағы бастысы – табандылық пен парасаттылық. Әрине, күрделі және көп функционалды қосымшаларды жасау үшін дамыған логикалық және құрылымдық ойлау қажет. Бірақ мұндағы барлық математика арифметикамен шектеледі.

«Қорқыныш пен кемсітушілік балаларға өз мүмкіндіктерін жүзеге асыруға кедергі болуда»

Мен 3 жылдан астам бағдарламалаудан сабақ беремін. Осы уақыт ішінде қыздар мен ұлдардың оқу үрдісі жиі ерекшеленетінін байқадым. Кейбір теріс пікірлерге байланысты кыздар оларға деген немқұрайлы көзқарасқа дағдыланады: қателеріне көз жұмып, дәл осылай баға қояды. Бірақ бұл, менің ойымша, студенттік жылдардағы болатын уақытша және қате құбылыс. Өйткені, мұндай жеңілдіктердің кесірінен бәсекелестіктен жеңіліп жатқаныңызды байқайсыз.

Бағдарламалау әлемінде кемшіліктердің жеткілікті үлесі бар. Бұл жерде, әрине, кемсітушілік ерекше атап өтіледі. Ол соншалықты анық көрсетілмеген, ол туралы ешкім дауыстап айтпайды, бірақ бұл оның жоқтығын білдірмейді. Мысалы, робототехникада жігіттерге басымдық берілетінін жиі кездестірдім. Ауыр техника, оған күш керек деген сөздер. Бірақ микроконтроллерлерді пайдалану үшін сізге физикалық күш қажет емес.

Осының аясында бағдарламалаудың «ер» мамандығының мәртебесін алуы ғажап емес. Қыздың код жазуға деген ұмтылысын жұртшылық көбінесе жасы ұлғайған сайын жоғалып кететін уақытша хобби ретінде қабылдайды. Нәтижесінде, мұның бәрі адамның сәтсіздігіне әкеледі.

«Жыныс маңызды емес, дағдылар маңызды»

Пессимизмді былай қойғанда, кемсітушілік бірте-бірте қолданыстан шығып барады. Мен мұны күнде байқаймын. Көптеген қыздар мен әйелдер өздерінің стартаптарын ашады, өздері бағдарламалау тілдерін меңгереді және осы дағдыларды басқаларға үйретеді. Ал менің мотивациям – әрқашан жаңа нәрсені үйрену. Бағдарламалау әрқашан сізді таң қалдыруға және сынауға дайын.

Әр адам кодтауда өз орнын таба алады. Табысты бағдарламашы болу үшін сізге табандылық, интеллект және тәжірибе қажет, оларсыз ешқайда жете алмайсыз. Осының барлығын Samsung Innovation Campus студенттеріне жеткізуге тырысамыз. Мен әрқашан студенттерге жыныс маңызды емес, сіздің дағдыларыңыз маңызды екенін айтамын.

«Ұстаздық – талант емес, тынымсыз еңбек арқылы қол жеткізесіз»

Ұстаздық маған әрқашан жақын болды. Университетте оқып жүргенде бастауыш сынып оқушыларына сабақ беруге тырыстым, сосын жоғары сынып оқушылары да болды. Осындай шағын қадамдармен университет деңгейіне дейін өстім. Мен мұны қандай да бір талант деп айтпас едім, барлығына тынымсыз еңбек арқылы қол жеткізіледі.

Көптеген мұғалімдер шәкірттеріне өз балаларындай қарайды деп бекер айтпаған. Егер сіз өз жұмысыңызды жақсы көретін болсаңыз, онда тыңдаушыға бәрін түсінуі үшін барлық ақпаратты жеткізуге тырысасыз: алгоритмдерді мұқият сипаттайсыз, әр сан мен нүктені түсіндіресіз. Нәтижесінде студенттеріңіздің алған білімді өмірде сәтті қолданғанын қалайсыз. Сондықтан сіз оларға шын жүректен тамыр сала бастайсыз, олардың жеңістеріне қуанасыз және сәтсіздіктері үшін олармен бірге қайғырасыз.

Дәл осы нәрселер студенттер мен оқушыларды Samsung Innovation Campus-ке тартады. Менің студенттерім айтқандай, мұнда сізге тек Python, Big Data немесе Android әзірлеуін сәтті меңгеруге көмектесіп қана қоймайды, ізді барлық жағынан қолдап, сіз үшін пікірлес адамдарды табады және сізді әрқашан бір нәрсеге қызықтырады.

«Samsung курстары университеттегі оқуды жеңілдетеді»

Мұғалім ретінде мен Samsung компаниясының білім беру стратегиясын ерекше бағалаймын. Мысалы, бізде IoT (заттар интернеті) курсы бар. Ол Astana IT University-дегі оқу бағдарламасымен біріктірілген. Алгоритм келесідей: университет студенттері осы таңдау курсын Samsung Innovation Campus-те оқиды, оқуды аяқтағаны туралы сертификаттар алады және бұл университетте аяқталған пән ретінде есептеледі. Өте керемет ынтымақтастық.

Samsung Innovation Campus – бұл Samsung Electronics компаниясының халықаралық әлеуметтік және білім беру бағдарламасы, оқушылар мен студенттерге ең танымал IT мамандықтарын тегін меңгеруге көмектеседі: жасанды интеллект, заттар интернеті, мобильді даму және үлкен деректер секілді. 2014 жылдан бері бүкіл әлем бойынша шамамен 119 000 студент осы бағдарлама арқылы оқуын аяқтады. Қазіргі уақытта Samsung Innovation Campus жобасы әлемнің 30-дан астам елінде жүзеге асырылуда. Қазақстанда бағдарлама 2017 жылы іске қосылды. Осы уақыт ішінде оған 10 мыңға жуық жас қазақстандық қатысты.