Инновация әлеміндегі бір кетіктің қалануы: Solve For Tomorrow жүлдегерлері омарта шаруашылығын қалай қайта ойластыруда

Beelieve стартапының шығу тарихы, оның омарталарды дербес талдау жөніндегі жобасын Қазақстан Президенті және венчурлық инновациялар саласындағы сарапшылар атап өтті

Қазақстандағы Samsung Solve For Tomorrow бастамасының бес жылдық тарихында байқау арқылы медицинадан спортқа, білімнен ауыл шаруашылығына дейінгі түрлі салалардағы көптеген көрнекті жобалар өтті. Олардың арасында лезде өндіріс орындарына шыққан табысты стартаптар да, өз инновацияларын дамыту үшін жақсы мүмкіндік күткендер де болды. Соңғысына Тараздан келген оқушылар құрған стартап Beelieve-ты жатқызуға болады. Өткен жылы олар Solve For Tomorrow 2024 байқауында үшінші орынға ие болды.

Beelieve бұл кез-келген стандартты омартаның ішіне орнатылатын және аралардың температурасы, ылғалдылығы, салмағы мен белсенділігі туралы мәліметтер жинайтын омартаға арналған арнайы модуль. AI технологияларын енгізудің арқасында модуль аралардың өміріне тереңірек талдау жасауға және омарталарды қашықтан басқаруға көмектеседі.

Samsung Newsroom Қазақстан редакциясы Digital Bridge халықаралық форумы шеңберінде Solve For Tomorrow 2024-ке сәтті қатысқаннан кейін олардың тарихын, AI Sana Generative Nation байқауындағы соңғы жетістіктері мен жеңістерін білу үшін Beelieve командасымен сұхбаттасты.

Идея, Solve For Tomorrow, Үзіліс

Beelieve стартап командасы мектеп табалдырғынан бастап-ақ өз өнертабысын дамыта бастаған үш сыныптас ынтагерлерден тұрады. Таразда туып-өскендіктен, олар кішкентай кехдерінен бастап аймақтың ауыл шаруашылығы әлемінде маңызды рөл атқаратын омарта саласы туралы көрген-білгендері мол еді. Оның үстіне балалар балды жақсы көреді. Осылайша оларда олардың жаңа технологияларға деген қызығушылығын және олар өмір сүретін аймақтың артықшылықтарын біріктіретін: Beelieve-ты құру туралы идея пайда болды.

«Идея пайда болған соң біз жергілікті омарташылармен әңгімелесіп, сұхбат жүргізе бастадық. Осы зерттеу барысында біз негізгі мәселелерді анықтадық: паразиттердің, әсіресе Варроа кенесінің таралуы, пестицидтердің әсері, ұялардағы температура мен ылғалдылықтың күрт өзгеруі және күтпеген жерден аралардың топтануы. Орташа алғанда, бір омартада 100-ден астам ара ұясы бар және омарташы оларды аптасына бірнеше рет қолмен тексеруі керек. Бұл көп уақыт пен физикалық күш жұмсауды қажет етеді», – деп айтып берді Beelieve.

Сондай-ақ, олар Қазақстандағы көптеген омарташылар егде жастағы адамдар екенін, сондықтан олардың жұмысын жеңілдететін және омарталарын қашықтан басқаруға көмектесетін шешімдерге мұқтаж екенін атап өтті.

Сонымен, өз идеясымен және жүргізген зерттеуімен қаруланған балалар Samsung Solve For Tomorrow стартаптар байқауына қатысуға шешім қабылдады. Алғашқы екі әрекет сәтсіз аяқталды, бірақ Beelieve еңсесін түсірмеді, өз идеясын аяқтап бітірді және үшінші жылы финалға өтіп, онда олар үшінші орынға ие болды.

«Solve For Tomorrow-ға қатысу Beelieve дамуына қатты әсер етті. Біріншіден, сарапшы Дэвид Тугановпен өткен менторлық сессия жобаға дизайнерлік ойлау тұрғысынан қарауға және оның тиімділігін арттыруға көмектесті. Екіншіден, біз құнды нетворкинг алдық, талантты қатысушылармен және осы уақытқа дейін қарым-қатынас жасайтын пікірлестермен таныстық”, – деп бөлісті команда қатысушылары.

Жобамен қарқынды жұмыс істеудің негізгі мотивациясы басқа қатысушылардың жоғары деңгейі болды. Solve For Tomorrow сау және күшті бәсекелестік атмосферасы балаларға жартылай финалда үздік нәтиже көрсетуге, ал финалда үшінші орынға ие болуға және пайдалы кері байланыс алуға мүмкіндік берді. Оның үстіне,  олар тіпті өздерінің омартасы бар қазылар алқасының мүшелерімен танысып та үлгерді.

Байқау аяқталғаннан кейін Beelieve мүшелері  жоғары оқу орнына түсуге және мектепті бітіруге назар аудара отырып, жобаны қысқа мерзімде тоқтата тұрды.

Жұмысқа қайтып оралу және Digital Bridge 2025

Осы жылдың мамыр айында барлық қабылдау емтихандарын сәтті тапсырғаннан кейін жоба қатысушылары Beelieve жұмысына қайта оралды. Олар Infomatrix-Asia халықаралық байқауында бірінші орынға ие болды және бірнеше айдан кейін UNIDO (БҰҰ өнеркәсіптік даму бойынша) ірі gcip (Global Cleantech Innovation Programme) акселерациялық бағдарламасына өтті. Бағдарламаға қатысу Стартапқа бүкіл жобаның тұжырымдамасын қайта ойластыруға мүмкіндік берді.

«Егер бұрын шешімнің негізі ақылды ара омарталары болған болса, енді біз бұл тәсілден мүлдем бас тарттық және кез келген бұрыннан бар ара омарталарына біріктіруге болатын модульдік блоктарға назар аударуды шештік. Дайын ақылды омарталарды сату экономикалық тұрғыдан мүмкін емес болып шықты, өйткені омарташылардың көпшілігінде кәсектер мен ара колониялары орнатылған өз ұялары бар», – деп стартап мүшелері енгізген өзгерістер туралы айтып берді.

Өз кезегінде, Solve For Tomorrow -дан алынған жүлде қаражатын балалар технологияны жақсартуға және жобаны коммерциялық шығарылымға дайындауға жұмсады, бұл оларға электрондық тақталарды өз бетінше әзірлеуге және өздерінің AI моделімен жұмыс істеуге мүмкіндік берді.

Жоба бойынша жұмысты жалғастыра отырып, Beelieve Digital Bridge халықаралық форумы аясында бірінші AI Sana Generative Nation байқауына қатысуға шешім қабылдады.

«Бастапқыда біз тіпті байқаудың ауқымын елестеткен жоқпыз және бұл сіздің жобаңызды ұсынатын қарапайым көрме болады деп ойладық. Бірақ әр жаңа кезең сайын бізді үлкен тосынсыйлар күтіп тұрды. Финалистер Қазақстан Президентімен пленарлық отырысқа қатысып, оның қолынан марапат ала алатынын хабарлаған кезде, біз қатты қуандық. Бұл біз үшін керемет нәрсе болды», – деп  Beelieve мүшелері өз эмоцияларымен бөлісті.

Финалға өтіп, балалар жобаны сәтті ұсынып, 5 миллион теңге көлемінде жүлдені жеңіп алып, бірінші орынға ие болды. Сондай-ақ, олар пленарлық отырысқа және alem.ai. Қазақстанның халықаралық жасанды интеллект орталығының ресми ашылуына қатысуға мүмкіндік алды. Отырысқа  ҚР Президентімен бірге, тағы да  Павел Дуров, Питер Норвиг, Илья Стребулаев және Кай-Фу Ли сияқты технологиялар мен венчурлық инвестициялар әлеміндегі танымал тұлғалар қатысты.

«AI Week аясында өткен бүкіл апта біз үшін шынымен шабыттандыратын және сананы кеңейтетін болды. Біз жаңа таныстар, көптеген әсерлер алдық және еліміздің технология саласындағы әлеуеті қаншалықты зор екенін түсіндік. Digital Bridge-ге қатысу бізге мүмкін емес ештеңе жоқ екенін және ғажайыптар бар және болатынын көрсетті. Бұл тәжірибе біз үшін Beelieve -ті  одан әрі сенімділікпен алға жылжытуға және дамытуға күшті серпін болды».

Болашақтағы  жоспарлар мен жаңа көкжиектер

Beelieve бұнымен  тоқтап қалмайды.  Қазіргі уақытта стартап қатысушылары Қазақстанның цифрлық даму министрі Бағдат Мусинмен бірлесіп жүйені пилоттық іске қосуға дайындалуда. Ол Beelieve AI Sana Generative Nation -да жеңіске жеткеннен кейін жобаның тікелей тәлімгері болып тағайындалды.

Сонымен қатар, Digital Bridge-ге дейін де Beelieve «Бал-Ара» ұлттық омарта шаруашылығы Одағымен ынтымақтастықты бастады. Осы серіктестік аясында 2026 жылғы көктемде балалар Beelieve-ді барлық өңірлердің B2B-секторында ілгерілету үшін Қазақстанның ара өсірушілерінің республикалық съезінде Beelieve-ты ұсынуды жоспарлап отыр.

Қазір омарта шаруашылығы маусымы аяқталды, сондықтан команда өз жүйесін пилоттық іске қосу үшін Ақмола және Алматы облыстарының омарташыларымен келіссөздер жүргізе отырып, әзірге көктемде маусымның басталуына дайындалуда.

Осы жетістіктерден кейін команданың амбициялары мүлдем төмендеген жоқ. Түпкі мақсат – әлемдік деңгейге жету.

«Қазақстандағы омарта шаруашылығы нарығы салыстырмалы түрде шағын болғандықтан және көптеген ара өсірушілер әлі де консервативті тәсілдерді ұстанатындықтан, біз халықаралық нарыққа шығуды қарастырып жатырмыз. Австралиядағы Қазақстан консулдығы біздің жобамызға қызығушылық танытты, және біз қазіргі уақытта олармен ынтымақтастық орнату мүмкіндігін талқылап жатырмыз. Бұдан не шығатынын көреміз», – деп жастар қуана бөлісті.