Мектеп жобасынан ауыл шаруашылығы саласындағы серпіліске дейін: астаналық мектеп оқушылары болашақ роботын қалай құрды

Бүгінгі таңда технологияның қарқынды дамып жатқаны сонша, тіпті мектеп оқушылары да күрделі мәселелерді шешетін жобаларды жасай алады. Астаналық «Білім-Инновация» лицейінің 10-сынып оқушысы Камилла Қышқашбаева соның бір мысалы. Оның саяхаты инженерияға қарапайым қызығушылықтан басталып, Samsung Electronics компаниясының беделді Solve for Tomorrow атты стартап байқауында жеңіске алып келді. Оның үстіне, командасының әзірлемесіне министрліктер мен отандық фермерлер қызығушылық танытты.

Робототехникадағы алғашқы қадамдар мен алғашқы қиындықтар

Камилла робототехникаға бір жыл бұрын ғана қызығушылық танытқан. Құрдастарының қандай жобалар жасап жатқанын көрген жоғары сынып оқушысы өзін сынап, стартап байқауына қатысуға бел буды. Осы сәттен бастап оның технология әлеміне енуі басталды.

Бастапқы кезең қиындықтарға толы болды. Камилла Қышқашбаеваның бірінші командасы қиындықтарға тап болды – олардың қазақстандық фермерлерге көмектесуі тиіс жобасы тым күрделі болып шықты, тіпті тәлімгердің өзі көмектесе алмады. Күйзеліске төтеп бере алмаған команда мүшелерінің біразы бас тартты. Бірақ Камилла емес. Ол жаңа, мықты команда жинап, Назарбаев Университетіндегі цифрлық өндіріс зертханасының инженерлерінен көмек сұрады.

Жобаның эволюциясы

Команда ұзақ ойланды: дрон немесе робот жасау керек пе? Фермерлермен көптеген кездесулер мен әңгімелер олардың мақсатына екінші нұсқа қолайлырақ екенін түсінуге көмектесті. Бірақ бұл шешім жаңа қиындықтарды ашты.

Роботтың мәні жасанды интеллекттің арқасында арамшөптерді анықтайтынында болды. Әрі қарай, құрылғы дақылдарға әсерін барынша азайта отырып, «зиянды өсімдіктерді» тиімді жою үшін гербицидтерді пайдаланады. Жоба көптеген өзгерістерге ұшырады: СО2 лазерлерін пайдалану идеясынан бастап, команда электромагниттік клапандар сияқты неғұрлым тиімді шешімдерге тез көшті. Негізгі міндеттердің бірі тәуелсіз дөңгелектер мен күрделі басқару жүйелерін қамтитын бірегей робот дизайнын жасау болды.

Команда сонымен қатар нақты уақытпен машиналық оқытуды енгізді, бұл жобаны техникалық жағынан күрделі етті. Бірақ кедергілер көп болған сайын, стартапшылар үштігінің – Камилла Қышқашбаева, Арай Жиенбай және Айзере Мұханбайдың мотивациясы күшейе түсті.

Аутсайдер бола отырып, көшбасшыларға айналу

Кейде кері байланыс ең құнды ресурс болып шығады. Жартылай финал кезінде Камилланың командасы фавориттерден алыс болды – олар ұпай саны бойынша соңғыдан дерлік екінші орында тұрды. Бұл көптеген адамдарды аяғынан қағып кетуі мүмкін, бірақ олар үшін бұл әрекет етуге қоңырау болды.

Жартылай финалдық тәлімгерлік сессиялары жобаға тек техникалық сынақ ретінде ғана емес, сонымен қатар бизнес тұрғысынан да басқа көзқараспен қарауға көмектесті. Сондай-ақ, жас стартапшылар нені жақсартуға болатынын және жобаны нарықтың нақты қажеттіліктеріне қалай бейімдеу керектігін түсінді. Нәтижесінде 600-ден астам команданың ішінен үздік ондыққа енді.

Финал: сынақтар, эмоциялар дауылы және жеңіс дәмі

Финал әрқашан жүйке кернеуінің көзі болып табылады, ал Камилла мен оның командасының жағдайында жобаның тұсаукесеріне жарты сағат қалғанда шарықтау шегіне жетті. Қолайсыз сәтте платалармен драйверлер күйіп кетті, қыздар іс жүзінде жұмыс істейтін роботсыз қалды. Бірақ өз жобасының барлық ерекшеліктерін біле отырып, команда барлығын тез қалпына келтіріп, қазылар алдында әзірлемесін сәтті көрсете алды.

Финалдық кезеңнің қорытындысы бойынша Камилла мен оның әріптестерінің жобасы үздік деп танылды. Оларға бірінші орын және 4 000 000 теңге көлемінде ақшалай грант берілді. Ал робот олардың табандылығы мен жеңісінің символына айналды.

Бәсекелестік пен тәжірибе: Solve for Tomorrow-дің қорытындылары

Samsung компаниясының Solve for Tomorrow стартап байқауы жоғары бәсекелестігімен танымал – оған жыл сайын Қазақстанның түкпір-түкпірінен мыңдаған мектеп оқушылары қатысады. Дәл осы атмосфера Камилла мен оның серіктестері үшін өсудің катализаторы болды.

Мектеп оқушылары тек өнім жасау ғана емес, тұтынушылар арасында сұраныс бар-жоғын түсіну қаншалықты маңызды екенін түсінді. Бәсекелестік аясында олар нарықты талдауға көбірек көңіл бөліп: «Дәл қазір әлемге біздің өнім керек пе?» деген сұрақ қоя бастады. Бұл олардың көзқарасын өзгертті және жоба жаңаша көрінді.

Дамудың жаңа кезеңі

Solve for Tomorrow командаға роботты сынауға және тағы нені жақсартуға болатынын көруге мүмкіндік берді. Пилоттық жобалар әлсіз жақтарды анықтады және команда үлкен өзгерістер енгізуге шешім қабылдады, соның ішінде құрылғының тіректерін алюминийден немесе металдан жасалған мықтырақтармен ауыстыру. Қыздар байқаудан түскен жүлдені жаңа, жетілдірілген робот үлгісін жасауға жұмсамақ.

Камилла бұл жоба арқылы бұдан да биік белестерді бағындыратындарына сенімді. Қазірдің өзінде ҚР экология және білім министрліктерінің өкілдерімен, сондай-ақ Egistic, Nuris және IOT-GIS университет орталықтары сияқты халықаралық компаниялардың сарапшыларымен іскерлік кездесулер өтті. Қазақстанның аграрлық секторындағы көптеген адамдар технологиялық инновацияларға әлі дайын емес екеніне қарамастан, ұжым кәсіби мамандардың қолдауына ие болып, олар үшін жаңа мүмкіндіктер ашылуда.

Камилла Қышқашбаева мен оның командасының саяхаты – жастық пен табандылықтың кез келген кедергіні қалай жеңетіні туралы әңгіме. Бұл тек жарыстағы жеңіс емес, үлкен жетістіктерге жасалған қадам. Оларды әлі талай тың идеялар, ашылулар мен жеңістер күтіп тұр, олардың армандарын шындыққа айналдыратынына дау жоқ.

Solve for Tomorrow жобасы болашақ IT мамандарыдың фабрикасы болып табылады. Жыл сайын байқау Қазақстанның түкпір-түкпірінен мыңдаған мектеп оқушыларының басын қосады. Мұнда жасөспірімдер ғылым, технология, инженерия және математика (STEM) көмегімен өзекті әлеуметтік мәселенің шешімдерін ұсынады. Әлеуметтік жоба Samsung Electronics компаниясының басшылығымен Қазақстанда төртінші жыл жүзеге асырылуда. Серіктес – «Аяла» жеке қайырымдылық қоры. Solve for Tomorrow-дің жүлде қоры 10 миллион теңгеден асады. Көшбасшылардың бірі болғыңыз келсе, бізге қосылыңыз. Байқау туралы толық ақпаратты solvefortomorrow.kz ресми сайтынан алуға болады.